Het monument in het Koogerpark is ontworpen door R.Teunissen. De totstandkoming van het monument is met voortvarendheid aangepakt. In de zomer van 1945 is onder de inwoners van Koog a/d Zaan en Zaandijk een inzameling gehouden voor het monument. Snel daarna was het ontwerp gereed en werd de opdracht gegeven aan de steenhouwer om het te maken. In het najaar van 1945 werd met het werk gestart en in februari 1946 was het klaar. Op 5 mei 1946 vond de onthulling plaats.
Op het monument staat een regel uit het Wilhelmus: "Den Vaderlant ghetrouwe blijf ick tot in den doot" (de spelling is in oud-Nederlands). Het volkslied was tijdens de bezetting heel belangrijk voor de Nederlanders. Het was een symbool: een stukje van het vrije Nederland te midden van de vijand.
Het monument in het Koogerpark is opgericht door de voormalige gemeenten Koog aan de Zaan en Zaandijk samen. De ontwerper, R.Teunissen, symboliseert met de voorstelling op dit beeld (een vlag met daaronder de voeten van oudstrijders) dat de verzetsmensen niet vielen uit eigenbelang, maar voor hun vaderland en het leven van anderen.
In augustus 1947 sommeerde de minister van het toenmalige ministerie van OKW (onderwijs, Kunsten en Wetenschappen) verplaatsing naar de Algemene Begraafplaats te Zaandijk. De burgemeester werd belast met de verwijdering van het monument. Ondanks een raadsbesluit is hier echter nooit uitvoering aan gegeven. Het monument staat nog steeds in het Koogerpark. Als de minister zijn zin had gekregen was het monument naar de begraafplaats in Zaandijk verplaatst.
In 2001 is het monument verplaatst naar een andere plek in het park. Door de nieuwbouw van het verzorgingscentrum Parkzicht was de ruimte voor de belangstellenden bij de 4 mei herdenking te klein geworden.
Op het monument staan in totaal 16 namen van mensen die in het verzet zijn gevallen, van wie 11 uit Koog a/d Zaan en 5 uit Zaandijk.
De op het oorlogsmonument vermelde namen;
Leden van de Stijkelgroep uit Koog a/d Zaan:
H. Ero, geb. 10-07-1886 – gefusilleerd 04-06-1943, was eigenaar van de Waakzaamheid.
L.U. Ero-Chambon, geb. 11-02-1891, overleden in concentratiekamp Ravensbruck op 1 januari 1945.
J. Groot, geb. 05-03-1893 – gefusilleerd 04-06-1943 E. Honig, geb. 09-11-1914 – gefusilleerd 04-06-1943.
J. Neuteboom, geb. 29-04-1903 - gefusilleerd 04-06-1943.
D. de Vries, geb. 10-06-1915 - gefusilleerd 04-06-1943
uit Zaandijk:
P.H. de Jong, geb. 06-11-1902 - gefusilleerd 04-06-1943.
De overige personen die vermeld zijn op het oorlogsmonument in het Koogerpark zijn:
uit Koog a/d Zaan:
H. Brandsma, geb.31-10-1917 - overleden in maart 1945, Brandsma was ondergedoken bij de Zaanlandse Scheepsbouw Maatschappij, zijn oom was daar bedrijfsleider, en onderhield in het diepste geheim radiocontact met Engeland. Hij werd echter door de Duitse bezetter gepeild en op heterdaad betrapt. Daarna is hij op lafhartige wijze vermoord.
J.C.G. Eshuijs Jan), geb. 01-12-1912 – gefusilleerd 23-02-1944. Hij behoorde tot de Zaanse KP-groep en is gepakt door verraad.
H.H. Gerssen (Harm), geb. 06-04-1912 – gefusilleerd 23-02-1944. Hij behoorde tot de Zaanse KP-groep en is gepakt door verraad.
J.D.A. Hellema, geb. 24-05-1896 – overleden 10-02-1945. Hellema was betrokken bij de droppings en vervoer van wapens, is daarbij gepakt en neergeschoten in Obdam in de kop van Noord-Holland.
J.J. Heijdra (Joep, Jacobus), geb.09-08-1918 – overleden 23-02-1944. Net als Eshuijs en Gerssen behoorde hij tot de Zaanse KP-groep, en is eveneens gepakt door verraad.
uit Zaandijk:
J.D. Fuykschot, geb. 12-02-1919 – overleden in een tuchthuis 26-04-1945
D. Kleijman Hz., geb.20-01-1886 – omgekomen in een tuchthuis 15-03-1945.
D. Kleijman en J.D. Fuykschot (Johannes, Hans) vervalsten papieren in het bedrijf van Kleijman Litho Zaanlandia in Zaandijk. Op 1 oktober 1943 werden zij gearresteerd.
G. Verdonk, geb. 11-08-1889 – gefusilleerd 13-09-1944. Zijn naam staat ook op het oorlogsmonument aan de Leeghwaterweg, nabij de Zaanse Schans, samen met de Amsterdammers J.P. Barbanson en H.A. Groenendijk, die KP-ers waren, en P.Hartog uit Wormerveer . Landwachters (gewapende NSB-ers, die onder Duitse leiding politiewerk verrichten) hadden Barbanson, Groenendijk en P. Hartog gearresteerd in het veld in hun bootje in bezit van belastend materiaal. Op maandag 11 september 1944 werd een vliegtuig van het Amerikaanse leger aangeschoten. Negen mannen sprongen eruit. Met hun parachutes kwamen zij in sloten of grasland terecht. Verzetsmensen brachten de Amerikanen in veiligheid. De Duitsers eisten dat de Amerikanen werden uitgeleverd.
Omdat dit niet dadelijk gebeurde werden vier leden van het verzet, onder wie Verdonk, gefusilleerd, op de Leeghwaterweg, vlakbij de plek waar nu het monument staat. Bij één van de vier, drogist Verdonk uit Zaandijk, was een parachute gevonden. De Duitsers dreigden dat in Zaandijk 100 of 150 mensen doodgeschoten zouden worden als de Amerikanen niet tevoorschijn kwamen. Het verzet besloot drie van de parachutisten uit te leveren. Van het dreigement is daarna niets meer gehoord. Alle negen Amerikanen hebben de oorlog overleefd.
De officiële onthulling van het monument aan de Leeghwaterweg door wethouder M.J. Hille was op 4 mei 1949.
S. Kwadijk (Siem), geb. 14-04-1902 – vermist. Kwadijk was betrokken bij het communistische verzet.
Bronnen: dit verhaal is gebaseerd op informatie verkregen van Gerard Blees. Verzet en Bezetting aan de Zaan Zaanstreek in bezettingsjaren/ W. Swart www.4en5mei.nl en afkomstig van de site van de HVKZ
